BİLİNÇALTI NEDİR?
Öncelikle bilinç nedir bilinç altı nedir kavramlarını ele alarak başlayalım.
Bilinç, kişisel deneyimdir, genel olarak insanda insanda farkındalığın, duygunun, algının ve bilginin merkezi olarak kabul edilen yetidir. Bilinç, düşünceyi uyanıkken farkında olarak olarak kullanır. Bilinç altı ise aklın haberdar olmadığı bölümü 24 saat kullanır. Bilinç buzdağının görünen kısmı ise bilinçaltı görünmeyen kısmı temsil eder. Bilinçaltı insanda, bilinçdışı olmakla beraber, olan biteni istendiği zaman bilince çağrılabileceği zihnin bölgesidir. Bilinç gibi zamandan haberdar değildir, günün 24 saati çalışır.
Bilinçte öğrenilmiş davranışın tekrarıyla uğraşır. 24 saat çalışmasına rağmen bize fark ettirmeden çalışır. Bilinçaltı, bilgiyi bütün olarak işler kritize etmez, kuralsızdır sadece depolar. Hafızayı, bilgileri, erdemleri, gerçek arzu ve istekleri içine alır. Bilinçaltı, yaşadığımız her duygusal durumu, düşünceleri, söylenmiş söylenmemiş her şeyi işer. Karanlık bir oda gibidir, orda bulamayacağımız hiçbir şey yoktur. Bilgiyi, duyguları, algılanan her şeyi saklayıp depoladığı için bilinçaltı şakadan anlamaz. Duyduğu her şeyi doğru kabul eder, gerçek zanneder. Bir örnekle pekiştirmek gerekirse; TV’de seyredilen filme ağlama, korkma, gerilme gibi olaylardan yola çıkarak o sahneyi oynayan oyuncuyu görünce, o sahne gerçekmiş gibi ona o sahnenin oyunculuğunu yükleyerek o bakış açısıyla bakabiliyoruz.
Bilinç ve bilinçaltı entegre bir şekilde birlikte çalışır, güçlü bir bağ ile. Bilinçten gelen bilgiler direkt olarak bilinçaltını besler. Ancak bilinçaltı, bilinç dışında gelişen her şeyi de algılar ve hafızaya kaydeder. Olayın kendisi o anki duygular şeklinde saklanır. Örneğin, bir köpek ısırmasını korku ve acıyla saklar, tekrar görünce ondan etkilenmeyi sağlar.
Felsefeci Daniel Dennett bilinci, beynin değişik bölgelerinin aynı anda değişik işler yaptığı ve olayları kendine göre yorumladığı yaratıcı kargaşa olarak kabul eder. Yani ortada bir ve tek doğru yorum yoktur.
Sigmund Freud, psikanalitik kişilik teorisinde bilinci, zihnin içindeki farkındalığımızın şeyleri kapsadığını savunur. Freud’a göre bilinçaltı her bireyde ulaşılmayan ve herkesin yaptığı her şeyde farkında olunmayan olarak karşımıza çıkan bilinçaltının kendine özgü birtakım bileşenleri mevcuttur. Sigmund Freud bilinçaltının kişisel olduğunu savunur. Her bireyin kendine özgü bir bilinci olduğu sonucuna yaşanmışlıkların oluşturduğu bir bilgi birikim olduğu için bunun dışavurumu öznel olduğuna ulaşabiliriz. Freud, bilinçaltının cinsel dürtülerden oluştuğunu düşünmektedir yani bilinçaltını harekete geçiren enerjimim cinsel olduğunu ve Oedipus kompleksi (3-6 yaş arası Fallik dönemde erkek çocuğunun anneye sahip olma isteği, babadan nefret etme eğilimi) sayesinde de genital cinsellikle birleşmiş olduğu sonucu ortaya çıkmakta.
Yazar: Psikolog Vedat Güneş