Panik atak bozukluğu, belirli bir durumla ilişkili olmayan sık yaşanan panik ataklar ve bu panik atakların tekrar geçirileceği endişesiyle karakterize bir bozukluktur. Panik atak, ani şiddetli bir endişe, dehşet, korkunç bir şey olacağı hissi ile dört diğer belirtiyi içerir. Panik atağı, korku sisteminin yanlış ateşlenmesi olarak düşünebiliriz; panik atak anında kişi, yaşamında ani bir tehdit olduğunda birçok insanın yaşadığı sempatik sinir sitemin uyarılmasının fizyolojik olarak bir benzerini yaşar.

 

Kişi belirtileri anlamaya çalışır ancak belirtiler açıklanamaz. Kişi; öleceğini, kontrolünü kaybedeceğini ya da deliriyor olduğunu düşünerek daha fazla korku hisseder. Panik bozukluk rahatsızlığı olan kişilerin %90’ı panik atak anında bu tür inançların olduğunu belirtmektedir.

​

DSM kriterlerine göre panik bozukluk için, kişinin beklenmedik ve tekrarlayan panik ataklar yaşaması gerekir. Belirli bir durum tarafından, örneğin yılan görme sonucu, tetiklenen panik ataklar fobi ile ilişkilidir ve bu durumda panik bozukluk tanısı düşünülmemelidir. DSM, beklenmedik panik atakların görülmesi dışında, örneğin en az 1 aydır devam ataklar olarak belirtmektedir; dolayısıyla tanı koymak için panik ataklara gösterilen tepki atakların kendisi kadar önemlidir

​

PANİK ATAK BELİRTİLERİ

 

Fiziksel belirtiler

 

➤ Nefes almada zorluk çekme

➤ Kalp çarpıntısı

➤ Sıcak basması

➤ Mide bulantısı

➤ Midenin alt üst olması

➤ Sersemlik

➤ Göğüs ağrısı

➤ Boğulma hissi

➤ Baş dönmesi

➤ Nefes alamama

➤ Bayılma hissi

➤ Terleme

➤ Ürperme

➤ Uyuşma/karıncalanma/titreme

​

Panik atak esnasında görülebilecek diğer belirtiler depersonalizasyon (kişinin kendi bedeni dışında olduğu hissi); derealizasyon (dünyanın gerçek olmadığı duygusu) ve kontrolü kaybetme korkusu, delirme hatta ölüm korkusudur. Panik atak olduğu zaman durum ne olursa olsun, bireylerin kaçmak için yoğun bir dürtü hissettiklerini belirtmeleri şaşırtıcı değildir. Belirtiler çok hızlı olmakta ve 10 dakika içinde en yüksek düzeye ulaşmaktadır

​

DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİNE GÖRE BELİRTİLER

 

A-)Yineleyen beklenmedik panik atakları. Bir atağı, dakikalar içinde doruğa ulaşan ve o sırada aşağıdaki belirtilerden dördünün (ya da daha çoğunun) ortaya çıktığı, biden yoğun bir korku ya da yoğun bir içsel sıkıntının bastırdığı bir durumdur:

 

1.Çarpıntı

2.Terleme

3.Titreme

4.Soluğun daraldığı ya da boğuluyor hissi

5.Soluğun tıkandığı duyumu

6. Göğüs ağrısı veya sıkışma

7. Baş dönmesi

8. Ayakta duramama

9. Sersemlik

10. Bayılacak olma durumu

11. Titreme, üşüme, ürperme ya da ateş basması

12. Uyuşmalar (doyumsuzluk ya da karıncalanma duyumları)

13. Gerçekdışılık 14. Denetimini yitirme ya da çıldırma korkusu

11. Ölüm korkusu

​

PANİK ATAK NEDENLERİ

 

Panik atağın ortaya çıkışında pek çok farklı neden mevcuttur. Genetik faktörler panik atağın ortaya çıkma sebebi olabilir. Kalıtsal faktörler ile çevresel faktörler bir arada kendini gösterdiği zaman kişilerin panik atak geçirmesi olasıdır. Antidepresan ilaçlar, karbondioksit tüketimi, kafein, sigara, alkol, uyuşturucu maddeler ve daha pek çok farklı ürün temelde panik atağı tetikleyen unsurlardır. Bu unsurların her biri ayrıca kalıtsal faktörlere bağlı şekilde kendini gösterdiğinde ise panik atak kaçınılmaz bir hal alacaktır. Bu nedenle de özellikle ilaç ve benzeri maddelerin kullanımında doktorlara danışmak önemlidir. Gerekirse bırakmak ya da almak için doktor onayı almak oldukça önemlidir. Taciz, tecavüz, doğal afet, kaza ve benzeri travmatik olayların yaşanması ya da sevilen birinin kaybedilmesi gibi durumlar da ayrıca panik atağın nedenlerinden olabilmektedir. Bu etkenler yaşanırken panik atağa neden olmayabilirler. Ancak sonradan bu olaylar hatırlandığı zaman da panik atağın ortaya çıkması mümkündür. Bu anılar travmatik şekilde sonradan etkisini gösterebilir ve bir panik atak nöbeti ile ortaya çıkabilir.

​

KAYNAKÇA

 

Ann Ö.Kring, Sheri L.Jognson, Gerald C.Davison, John M.Neale, Anormal Psikolojisi, 2019, Nobel, s.117- 118

 

Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı, (DSM-5), çev. Köroglu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2014, s.177-178

 

HAZIRLAYAN PSİKOLOG VEDAT GÜNEŞ

​

​

​