Hastanın kendisini sürekli olarak duygulara kaptırmaktan, belli düşünceleri aklına getirmekten, belli davranışları bir tören (ritüel) havasında yinelemekten bir türlü yakasını kurtaramadığı, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan esneklik, açıklık ve verimlilik pahasına düzenlilik, mükemmeliyetçilik, zihinsel ve kişilerarası kontrol koyma üzerine aşırı kafa yormanın olduğu sürekli bir örüntü. Obsesif-kompulsif bozukluk, diğer adıyla saplantı-zorlantı bozukluğudur.

Obsessif nevrozlar vesvese olarak isimlendirilirler. Ancak dini kullanımlarda kelimenin anlam kayması söz konusu olabilir. Bir çeşit nevroz türüdür. Hastalığa yol açan etkenin beyindeki sinir iletimine katkıda bulunan serotonin maddesinin salınımının dengesizliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Obsesif-kompulsif bozuklukta kişi aslında davranışının/davranışlarının anlamsız, gereksiz ya da saçma olduğunun farkındadır ancak kendini bu davranışı sergilemekten alıkoyamaz.

 

BELİRTİLER

 

❱Yapılan etkinliğin asıl amacını unutturacak derecede ayrıntılar, kurallar, listeler, sıralama, organize etme ya da program yapma ile uğraşır durur.

❱İşin bitirilmesini zorlaştıran bir mükemmeliyetçilik gösterir (örneğin kendisine özgü aşırı katı ölçütler karşılanamadığı için bir tasarıyı tamamlayamaz).

❱ Boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinden ve arkadaşlıklarından yoksun kalacak derecede kendisini iş ya da üretkenliğe adar (ekonomik gereksinmeleri ile açıklanamaz).

❱ Ahlak, doğruluk ya da değerler gibi konularda vicdanının sesini aşırı dinler ve esneklik göstermez (kültürel ya da dinsel özdeşimi ile açıklanamaz).

❱ Özel bir değeri olmasa bile eskimiş ya da değersiz şeyleri elden çıkartamaz.

❱ Başkaları, tam olarak kendisinin yaptığı gibi yapmayı kabul etmedikçe görev dağılımı yapmak ya da başkalarıyla birlikte çalışmak istemez.

❱ Para harcama konusunda hem kendisine, hem de başkalarına karşı cimri davranır; para, gelecekte ortaya çıkabilecek felaketler için biriktirilmesi gereken bir şey olarak görülür.

❱ Katı ve inatçıdır.

 

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu Sebepleri  

 

OKKB gelişiminde, genetik faktörler rol oynayabilir. Herhangi bir kişinin, OKKB’si olan yakın bir aile üyesi varsa, kendisinin de OKKB olma olasılığı daha yüksektir.

❱ Kişi, aşırı kontrolcü veya koruyucu ebeveynlerin bakımında bir çocukluk geçirmiş olabilir. Bazı terapistler, OKKB'yi kişinin duygularıyla baş edebilmek için kullandığı bir “başa çıkma mekanizması” olarak görmektedir.

❱ Ebeveynleri tarafından yeterince ilgi görmeyen ya da terk edilen kişilerde de OKKB riski artabilir.

 

OKKB ile Başa Çıkma Yolları

 

Aşağıdaki 3 öneri, Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu ile başa çıkmanıza yardımcı olabilir:

 

1. Terapi OKKB’li kişi, davranışlarının katı olarak tanımasına yardımcı olabilecek, “Bilişsel davranışçı terapi”(BDT) yaklaşımı ile çalışan, bir terapistten yardım isteyebilir. Ayrıca, başkalarıyla ilişkilerini iyileştirip geliştirmelerine yardımcı olabilecek davranışları terapist ile beraber tanımlamak önemlidir.

 

2. İlaç OKKB'li bir kişi, bazen ilaçlardan yararlanabilir. OKKB’li kişinin kurallar ve düzen konularındaki sabitliğinin azaltmasına yardımcı olmak için doktorlar genellikle “seçici serotonin geri alım inhibitörleri(SSGI)” reçete ederler. SSGI'lar, beyindeki serotonin seviyelerini arttırarak, ruh halleri, duyguları ve uyku kalitesi üzerinde olumlu bir etkiye sahiptirler.

 

3. Gevşeme egzersizleri Meditasyon, derin nefes ve/ya gevşeme teknikleri gibi farkındalık uygulamalarının hepsi, kişinin OKKB ve benzeri davranışlarda bulunmalarına neden olan stres seviyelerini azaltmasına yardımcı olacaktır. OKKB'li insanlar, kendilerini bir sorun olarak görmezler. Bu yüzden onları, terapi görmeye ikna etmek zor olabilir. Bununla birlikte, eğer bu durum işlerine ve/ya şahsi yaşamlarına sekte vurmaya başlarsa, çare aramaya daha istekli olabilirler. Biraz zaman ve terapi ile OKKB'li birçok insan, değişim için motivasyonu bulabilirler.

​

HAZIRLAYAN PSİKOLOG VEDAT GÜNEŞ