Yaygın kaygı bozukluğunun temel özelliği endişedir. Küçücük şeyler ile ilgili sürekli endişelidirler. Endişe kavramı, problemi sürekli düşünmeye ve onu zihninden atmamaya yönelik bilişsel bir eğilime karşılık gelir. (Mennin, Heimberg ve Turk, 2004). Sıklıkla, kişi problemine bir çözüm bulamadığı için endişe devam eder. Zaman zaman hepimiz endişeleniriz fakat yaygın kaygı bozukluğu olan kişilerin endişeleri aşırı, kontrol edilemez ve uzun sürelidir.

 

Eğer kişinin endişeleri başka bir psikolojik bozukluktan kaynaklanıyor ise yaygın kaygı bozukluğu tanısı almaz; örneğin klastrofobisi olan biri, sadece kapalı yerlerde olmaktan endişe duyduğu için yaygın kaygı bozukluğu kriterini karşılamaz. Yaygın kişilik bozukluğu olan kişilerin endişeleri birçok insanın endişeleri ile benzerdir: ilişkiler, sağlık, maddi konular ve günlük sorunlar ile ilgili konularda endişe ederler ancak bu konularda daha çok endişe yaşarlar ve bu sürekli endişeleri günlük yaşamlarını olumsuz etkiler.

 

Genellikle yaygın kaygı bozukluğu, ergenlik döneminde başlar ancak yaygın kaygı bozukluğu olan kişilerin çoğu tüm yaşamları boyunca endişe eğilimleri olduğunu bildirmektedir. Yaygın kaygı bozukluğu geliştikten sonra sıklıkla kronikleşir; bir çalışmaya göre yaygın kaygı bozukluğu olan kişilerin yaklaşık yarısı ilk görüşmeden sonraki 5 yılda belirtilerin devam ettiğini belirtmiştir.

 

NEDENLERİ

 

Yaygın kaygı bozukluğunun nedenleri tam olarak bilinmeyen bir bozukluktur. Bu konu üzerinde araştırma yapan araştırmacılar yaygın kaygı bozukluğunun, genetik kalıtım, çevresel faktörler, biyolojik faktörler ve kişilik yapısının etkili olduğunu söylüyorlar. Kaza, ölüm, taciz, boşanma gibi travmatik olaylar bireylerde yaygın kaygı bozukluğu görülmesine neden olabilmektedir. Bunun yanında bireylerin kaygı duymaya yatkın bir kişilik yapısının olması da yaygın kişilik bozukluğunun görülmesine neden olabilmektedir.

 

DSM-5 TANI ÖLÇÜTLERİ KİTABINA GÖRE BELİRTİLER

 

A. En az altı aylık bir sürenin çoğu gününde, birtakım olaylar ya da etkinliklerle (işte ya da okulda başarı gösterebilme gibi) ilgili olarak, aşırı bir kaygı ve kuruntu (kaygılı beklenti) vardır. B. Kişi kuruntularını denetim altına almakta güçlük çeker. C. Bu kaygı ve kuruntuya, aşağıdaki altı belirtiden üçü (ya da daha çoğu) eşlik eder (en azından kimi belirtiler son altı ayın çoğu gününde bulunmuştur):

 

Not: Çocuklarda yalnızca bir maddenin olması yeterlidir.

 

1. Dinginleşememe (huzursuzluk) ya da gergin ya da sürekli diken üzerinde olma

 

2. Kolay yorulma

 

3. Odaklanmakta güçlük çekme ya da zihnin boşalması

 

4. Kolay kızma

 

5. Kas gerginliği

 

6. Uyku bozukluğu (uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte güçlük çekme ya da dinlendirmeyen, doyurucu olmayan bir uyku uyuma)

 

D. Kaygı, kuruntu ya da bedensel belirtiler, klinik açıdan belirgi bir sıkıntıya ya da toplumsal, işe ilgili alanlarda ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında işlevsellikte düşmeye neden olur.

 

E. Bu bozukluk, bir maddenin (örn. Kötüye kullanılabilen bir madde, bir ila.ç ya da başka bir sağlık durumunun (örn. hopertiroidi) fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz.

 

KAYNAKÇA

 

Ann Ö.Kring, Sheri L.Jognson, Gerald C.Davison, John M.Neale, Anormal Psikolojisi, 2019, Nobel, s.179 Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı, (DSM5), çev. Köroglu E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2014, s.121

 

HAZIRLAYAN PSİKOLOG VEDAT GÜNEŞ